In de wereld van productie is elke minuut stilstand of verlies kostbaar. Overall Equipment Effectiveness (OEE) is een KPI die deze verliezen inzichtelijk maakt en de echte productie-efficiëntie meet . OEE staat voor Overall Equipment Effectiveness en geeft de verhouding weer tussen de werkelijke productieopbrengst en de theoretisch maximale opbrengst. Simpel gezegd: een OEE-score van 100% betekent dat u alleen goede producten maakt, zo snel mogelijk, zonder onderbrekingen . In praktijk zal de OEE bijna nooit 100% zijn – juist daarom is het zo’n cruciale graadmeter om verspillingen en verliezen in productie bloot te leggen en te elimineren . Met OEE kunt u direct zien hoe goed (of slecht) uw fabriek presteert en op welke punten verbetering mogelijk is.
Wat is OEE en waarom is het cruciaal?
OEE is de gouden standaard voor het meten van productiviteit in manufacturing . Het kwantificeert welk percentage van de geplande productietijd werkelijk productief is. Een hoge OEE betekent dat uw machines optimaal benut worden – met minimale stilstand, maximale snelheid en minimale uitval. OEE is daarmee het meetinstrument om verborgen inefficiënties op te sporen. Door OEE te meten en de onderliggende verliezen te analyseren, krijgt u inzicht in concrete verbeterkansen in uw productieproces .
Waarom is dit zo cruciaal? Omdat OEE in één cijfer samenbrengt hoe beschikbaar uw machines zijn, hoe hard ze draaien en hoeveel goede producten ze opleveren. Het neemt alle grote verliesbronnen mee : storingen, pauzes, snelheidsverlies, kleine stops, defecten, noem maar op. Een verbetering in OEE betekent doorgaans een rechtstreekse verbetering van uw output en efficiëntie, en daarmee lagere kosten en hogere klanttevredenheid. Bovendien kunt u met OEE scores uw voortgang benchmarken – zowel intern tussen lijnen als extern ten opzichte van de industrie. Kortom, OEE geeft u de vinger aan de pols van uw productie en vormt de basis voor gerichte continu verbeteren initiatieven.
De drie kerncomponenten van OEE: Beschikbaarheid, Prestatie en Kwaliteit
OEE wordt bepaald door drie factoren: Beschikbaarheid, Prestatie en Kwaliteit. Deze kerncomponenten vertegenwoordigen elk een ander soort verlies in uw productie. Door ze afzonderlijk te begrijpen, kunt u gerichter verbeteringen doorvoeren. OEE is in feite de vermenigvuldiging van deze drie percentages. Hieronder lichten we ze begrijpelijk toe.
(Gebaseerd op de uitleg van de Lean Six Sigma Groep.)
Beschikbaarheid (Availability)
Beschikbaarheid geeft aan welk deel van de geplande productietijd een machine écht draait. Het houdt rekening met zowel ongeplande stilstanden (storingen) als geplande stops (zoals omstellingen of onderhoud).
Elke minuut stilstand verlaagt het percentage. Een beschikbaarheid van 100% betekent dat de machine zonder onderbreking draait. Hoe hoger de beschikbaarheid, hoe beter uw productieapparatuur inzetbaar is.
Prestatie (Performance)
Prestatie meet of een machine produceert aan de maximale, geplande snelheid. Het vergelijkt de werkelijke output met de ideale output.
Een prestatie van 100% betekent dat er geen vertraging is. In de praktijk zorgen langzamere cycli of korte stops voor verlies. Prestatieverbetering focust op het verkleinen van snelheidverlies, bijvoorbeeld door instellingen te optimaliseren of kleine storingen te voorkomen.
Deze uitleg is gebaseerd op de definitie van prestatie zoals omschreven op oee.com.
Kwaliteit (Quality)
Kwaliteit toont welk percentage van de producten in één keer goed is, zonder afkeur of herwerking.
Een kwaliteit van 100% betekent geen defecten of verspilling. In de praktijk ontstaat verlies door opstartproblemen, scrapparts of fouten in het proces.
Hoge kwaliteit vermindert afval en verhoogt de effectieve output.
Hoe meet je OEE?
OEE meten begint met het verzamelen van de juiste data. In de basis wordt OEE als volgt berekend:
OEE = Beschikbaarheid × Prestatie × Kwaliteit.
Elk van deze drie factoren wordt uitgedrukt als een percentage. U kunt ze als volgt meten:
Beschikbaarheid = (Draaitijd / Geplande tijd) × 100% Het toont hoeveel van de geplande tijd uw machine écht produceert.
Stilstand door storingen verlaagt dit percentage. Bijvoorbeeld: 1 uur stilstand op een 8-urige shift = 87,5% beschikbaarheid.
Doel: stilstand beperken door sneller storingen op te lossen en beter onderhoud.
Prestatie = (Werkelijke output / Maximale output tijdens draaitijd) × 100% Toont of de machine draait aan maximale snelheid.
Bijvoorbeeld: ideale cyclustijd 12s, werkelijk 14,5s = 82,7% prestatie.
Doel: tempo verhogen door oponthoud te verminderen en instellingen te optimaliseren.
Kwaliteit = (Goede stuks / Totaal geproduceerde stuks) × 100% Toont welk deel van de productie in één keer goed is.
Bijvoorbeeld: 950 van 1.000 stuks goed = 95% kwaliteit.
Verbeteren? Verminder defecten via betere processen, training en foutdetectie.
Zodra u deze drie waarden heeft, vermenigvuldigt u ze met elkaar voor de OEE-score. Stel: Beschikbaarheid 90%, Prestatie 95% en Kwaliteit 98%, dan is OEE = 0,90×0,95×0,98 ≈ 83,7%. Dit betekent dat ruim 83% van de geplande productietijd daadwerkelijk goed benut is. Het meten van OEE kan handmatig (met formulieren en Excel) of automatisch met sensoren en software. Belangrijk is dat de gegevens betrouwbaar zijn – zonder accurate data heeft de OEE-waarde weinig betekenis. Veel bedrijven zetten daarom systemen in die stilstanden registreren, aantallen tellen en kwaliteit bijhouden.
Meer over dit onderwerp lees je in onze eerdere blog: Waarom OEE belangrijk is voor de maakindustrie
Hoe kun je OEE verbeteren?
Een OEE-meting op zich verbetert natuurlijk nog niets – het gaat om de acties die volgen uit de inzichten. OEE dwingt u te kijken waar de grootste verliezen zitten: is dat vooral stilstand (beschikbaarheid), traag lopen (prestatie) of hoge uitval (kwaliteit)? Richt u op de bottleneck die de OEE het meest naar beneden trekt. Verbeteren van OEE betekent verliezen in productie structureel aanpakken. Enkele aanpakken om OEE te verbeteren:
Analyseer storingen en reduceer stilstand (Beschikbaarheid): Kijk naar ongeplande stops en pak de oorzaken aan. Voer bijvoorbeeld preventief onderhoud in om storingen te voorkomen, zorg voor snelle omsteltijden (SMED) en bewaak dat wachttijden minimaal zijn. Elke minuut extra draai- of beschikbare tijd verhoogt direct de OEE.
Optimaliseer het proces voor hogere snelheid (Prestatie): Identificeer waar tempo verloren gaat. Zijn er vaak kleine stops omdat sensors iets detecteren of operators moeten ingrijpen? Train operators om vlotter te werken, stel machines optimaal af, elimineer kleine storingsbronnen en zorg voor voldoende grondstoffen en materialen om door te draaien. Lean tools zoals Kaizen (continu verbeteren) kunnen helpen om stap voor stap de prestaties op te schroeven.
Verbeter kwaliteit en verminder fouten (Kwaliteit): Analyseer defecten en uitval. Wat zijn de meest voorkomende kwaliteitsproblemen en waarom ontstaan ze? Misschien is extra training nodig, of betere calibratie van apparatuur, of strengere ingangscontroles op grondstoffen. Door First Time Right na te streven (alles in één keer goed) verhoogt u niet alleen OEE, maar bespaart u ook materiaal- en herwerkingskosten.
Belangrijk bij OEE-verbetering is focus en opvolging. Gebruik OEE-data om een bewust besluit te nemen waar u gaat verbeteren, voer de verbetering door, en meet daarna het effect op de OEE . OEE komt van oorsprong uit de Lean manufacturing filosofie (onderdeel van Total Productive Maintenance) , waar continu verbeteren centraal staat. Het is daarom geen eenmalige exercitie, maar een continu proces van meten, verbeteren en weer meten. Veel organisaties hanteren OEE als een soort scorebord voor hun verbeterteams: elke week of maand wordt gekeken of de score stijgt en welke obstakels uit de weg geruimd kunnen worden om nóg beter te presteren.
De voordelen van OEE:
Het inzetten van OEE (Overall Equipment Effectiveness) als stuurmiddel biedt duidelijke voordelen voor uw organisatie:
Inzicht in verspillingen: OEE toont precies waar productie-uren verloren gaan, zoals bij storingen of afkeur.
Gerichte verbetering: Focus op wat écht telt – betrouwbaarheid, snelheid of kwaliteit.
Hogere productiviteit, lagere kosten: Meer output met hetzelfde machinepark en personeel.
Benchmarking en motivatie: Objectieve cijfers om prestaties te meten en doelen te stellen.
Continu verbeteren: OEE creëert een gezamenlijke verbetercultuur op de werkvloer.
Conclusie:
OEE is een krachtig hulpmiddel om uw productieprocessen te verbeteren en verspillingen aan te pakken. Het laat duidelijk zien waar u winst kunt behalen en hoeveel. Wacht dus niet af – start vandaag nog met het meten van de OEE van uw belangrijkste machine(s).
Kies bijvoorbeeld één productielijn voor een pilot, stel een haalbaar doel en werk samen met uw team aan het verminderen van storingen, snelheidverlies en kwaliteitsproblemen. Zorg voor regelmatige evaluaties: heeft de aanpassing effect gehad? Bouw verder op wat werkt en stuur bij waar nodig.
Met elke stap verhoogt u niet alleen uw OEE, maar ook uw rendement. Optimaliseer slim, werk doelgericht en blijf uw concurrentie voor.
Meer weten over hoe wij u kunnen helpen? Bezoek www.vlegel.technology.